Als je inademt, wordt er een enkele luchtstroom gevormd, waardoor je zowel kunt ademen als ruiken. In het geval van honden zorgt hun neus ervoor dat de luchtstroom in twee delen wordt gesplitst. Het grootste deel van de lucht gaat naar hun longen. Terwijl een kleiner deel, uitsluitend bestemd voor ruiken, snel naar de achterkant van hun snuit gaat. Dit gespecialiseerde pad komt binnen in een complex systeem van slanke, benige wanden bedekt met een kleverige laag die bekend staat als het reukepitheel. Dit is de eerste plek waar geuren worden gedetecteerd. Hoe werkt de neus van je hond eigenlijk?
Het reukepitheel bevat langwerpige neuronen, waarvan één uiteinde is blootgesteld aan de binnenkomende luchtstroom. Deze neuronen hebben speciaal gevormde eiwitten, geurreceptoren genaamd, die passerende geurmoleculen opvangen. Het andere uiteinde van deze neuronen is rechtstreeks verbonden met een gebied in de hersenen dat de bulbus olfactorius of reukkolf wordt genoemd. Wanneer de geurreceptoren zich met succes binden aan hun respectievelijke doelen, sturen de neuronen signalen naar de hersenen. Waardoor de hond een geur kan waarnemen.
Het verschil tussen jou en je hond
Hoewel mensen en honden vergelijkbare onderliggende mechanismen voor ruiken hebben, hebben honden een grotere hoeveelheid van deze componenten. Een van de grote verschillen is dat de hardware die verantwoordelijk is voor het reukvermogen van je hond is ingesloten in een apart compartiment. Terwijl de onze direct wordt blootgesteld aan de primaire luchtstroom door onze neus. Dit onderscheid is cruciaal.
De belangrijkste implicatie is dat wanneer mensen uitademen, we onze neusgangen effectief vrijmaken van geurstoffen. Waardoor onze perceptie van geur met tussenpozen vervaagt en weer verschijnt. Honden genieten daarentegen van een meer continue en ononderbroken reukervaring. Geurstoffen die hun neus binnendringen, blijven daar meestal, maar worden aangevuld met elke volgende snuif. Wat resulteert in een soepeler reuk-ontmoeting voor hen.
De vorm van de neusgaten
Het ontwerp van de neusgaten van een hond verbetert hun reukvermogen. Je zou denken dat wanneer een hond uitademt de luchtstroom ervoor zorgt dat zaken worden weggeblazen. Dit is echter niet het geval. Neem even de tijd om de neus van je hond te onderzoeken en je zal merken dat de naar voren gerichte neusgaten geleidelijk overgaan in zijwaarts gerichte spleten. Wanneer een hond uitademt terwijl hij snuift, verlaat de lucht deze spleten en genereert wervelende luchtstromen die verse geuren juist terugvoeren naar de neus. Zelfs tijdens het uitademen blijft een hond lucht en dus geur op te nemen. Er is altijd sprake van een inwaartse luchtstroom.
Zo slecht zijn mensen niet
Onderzoeken hebben op verschillende manieren beweerd dat honden een miljard keer gevoeliger zijn dan mensen, of een miljoen keer, of slechts tienduizend keer. In sommige gevallen doen mensen het beter: van de 15 geurstoffen waarbij mens en hond zijn getest, presteerden mensen beter op vijf daarvan. Waaronder op beta-ionon (cederhout) en amylacetaat (bananen). Zeker de laatste mag geen verrassing heten, want we stammen per slot van rekening af van de apen.
Mensen blinken ook uit in het onderscheiden van geuren. Het is gemakkelijk om twee kleuren te vinden die mensen niet van elkaar kunnen onderscheiden. Maar het is heel moeilijk om niet van elkaar te onderscheiden geuren te vinden. Mensen zijn gewoon heel erg goed in het onderscheiden van twee geuren. In onze moderne Westerse wereld lijkt geur minder belangrijk te zijn geworden. De Jahai-bevolking van Maleisië zou het daar niet mee eens zijn, net als de Semaq Beri, de Maniq en de vele andere jager-verzamelaarsstammen die veel meer woorden hebben voor veel meer types geuren en manieren van ruiken.
Wat kan de neus van een hond allemaal
In plaats van te debatteren over hoeveel beter de hondenneus is, is het een stuk nuttiger om ons te concentreren op de bizarre capaciteiten van honden. Honden hebben met succes onderscheid gemaakt tussen identieke tweelingen, uitsluitend op basis van hun geur. Ze hebben een enkele vingerafdruk gedetecteerd die op een microscoopglaasje is aangebracht en die een hele week op een dak is blootgesteld aan de elementen. Met slechts vijf voetstappen om te ruiken, konden ze de richting bepalen waarin een persoon was gelopen. Honden zijn uitgebreid getraind om een scala aan items en aandoeningen op te sporen. Waaronder bommen, drugs, landmijnen, vermiste personen, overleden lichamen, gesmokkelde valuta, truffels, invasieve onkruidsoorten, lage bloedsuikerspiegels, bedwantsen, oliepijpleidingen, en zelfs tumoren. Deze praktische voorbeelden benadrukken het ongelooflijke reukvermogen van honden.
Laat je hond snuffelen
Onlangs schreef ik een artikel over Umwelt. Dat is de omgeving die waargenomen wordt door een dier. Jij en je hond kunnen op dezelfde plek staan maar jullie wereld is niet hetzelfde. Jij neemt dingen waar die je hond niet waarneemt en andersom is het zeker ook het geval.
Een groot deel van de Umwelt van een hond bestaat uit geur en dus heeft een hond tijd nodig om te ruiken. Net zoals wij een schilderij van een afstand kunnen bekijken of juist van dichtbij om de details te observeren kan een hond ook een geur van veraf en dichtbij be-ruiken.
Honden steken hun neus in het kruis van een andere hond, ze ruiken aan allerlei vieze dingen. Veelal mag dat niet van het baasje. Want als mens steek je toch ook niet zomaar je neus in het kruis van een ander op straat. We dwingen onze honden veel te vaak onze door visie gedomineerde Umwelt op en staan te weinig stil bij de voor ons onzichtbare, of beter gezegd, onruikbare wereld van onze hond.
