Overprikkeling bij honden
Overprikkeling en de hond.
Dit is deel 1 van een reeks van 3 artikelen over overprikkeling bij honden.
Deel 2: prikkels begrijpen en herkennen
Deel 3: overprikkeling – oplossingen
Een gebrek aan prikkels of juist een overschot?
Veel gedragsproblemen van honden zijn te herleiden tot een gebrek aan prikkels. Zo zijn veel honden hele dagen alleen, gaan ze zelden uit, en er wordt veel te weinig met ze gedaan. Maar aan de andere kant staan misschien wel net zo veel honden met problemen omdat ze overprikkeld zijn. Het één sluit het ander overigens niet uit. Een hond die nooit met prikkels te maken heeft als gevolg van een gebrek aan stimulatie zal waarschijnlijk extra snel overprikkeld raken in bepaalde situaties.
Overprikkeling bij je hond
Baasjes realiseren zich vaak niet welke impact over stimulatie kan hebben. Ze denken dan dat honden gewoon meer training nodig hebben. Het kan heel goed zijn dat die training juist weer een extra prikkel is die het probleem versterkt. Nu is het ook niet altijd gemakkelijk om een overprikkelde hond te herkennen, zeker wanneer je nagaat dat honden met een gebrek aan prikkels vaak vergelijkbaar gedrag vertonen. Slecht slapen, veel blaffen en onrustig rondlopen zijn typische signalen van overprikkeling, maar ook gedragingen zoals veel likken en hijgen kunnen daarop duiden
Dit artikel is het eerste artikel en bespreekt wat prikkels precies zijn en wat overprikkeling veroorzaakt. Het tweede deel uit de reeks bespreekt de gevolgen van (chronische) overprikkeling en de signalen ervan. Het laatste deel bespreekt wat je kunt doen zodat je hond minder snel overprikkeld raakt en beter prikkels kan verwerken.
Prikkels: Als een boom valt in een bos.
Het is één van de bekendste filosofische vragen: “Als een boom in een bos omvalt en er is niemand in de buurt om het te horen, maakt het dan geluid?”
Je kunt bovenstaande vraag beantwoorden met: “Nee, een vallende boom laat de lucht trillen maar als er geen trommelvlies is die daardoor in beweging komt kun je niet spreken van geluid” De vallende boom is in dit voorbeeld een stimulus: sensorische informatie (trilling van de lucht) wordt via het trommelvlies en een hele reeks aan botjes en zenuwen doorgegeven aan de hersenen.
Een hond (of mens) weet dan dat het gaat om een omvallende boom en niet om bijvoorbeeld een vliegtuig die voorbijvliegt. Een stimulus is een meer wetenschappelijke term voor prikkel. Het is een vorm van energie (geluid, licht, geur, smaak, tast) die zowel een fysieke als een geestelijke reactie uitlokt. Een gebeurtenis is ook een stimulus, en eigenlijk gewoon een reeks van geluiden, geuren etc. Dit artikel bespreekt alleen externe prikkels, die komen van buitenaf. Interne stimuli bestaan ook, dat zijn prikkels die van binnenuit komen. Je kunt daarbij denken aan honger en dorst, maar ook virussen en dergelijke.
Prikkelverwerking bij je hond
In de hersenen vuren talloze neuronen af bij iedere prikkel. Deze neuronen geven de hond informatie hoe hij moet reageren. In het geval van de boom zou een reactie er ongeveer zo uitzien: “Ah, het is een vallende boom, maar gelukkig niet vlakbij en dus is er geen gevaar.”
Alle geuren, kleuren en gebeurtenissen zijn in principe prikkels, maar er is maar een heel klein deel dat bewust wordt ervaren. Prikkels zijn noodzakelijk voor het welzijn van ieder mens en dier. Het is niet voor niets dat de Verenigde Naties “eenzame opsluiting” (waarbij een gevangene meer dan 22 uur per dag geen fysieke of geestelijke prikkels krijgt), bestempeld heeft als marteling. Zonder prikkels draaien we door.
Prikkels zijn dus noodzakelijk, maar het kan ook zijn dat een hond er te veel krijgt, of niet genoeg tijd krijgt om ze te verwerken. Informatie wordt in zo’n situatie niet goed doorgegeven en een hond weet dan niet hoe hij moet reageren. Geluiden en geuren die normaliter niet meer zijn dan achtergrondgeluid, komen ineens heel dichtbij en lokken een sterkere reactie uit dan eigenlijk zou moeten. Blaffen of ander onrustig gedrag terwijl er ‘niets’ aan de hand is, kan daar een voorbeeld van zijn. Maar overprikkeling kan zich ook uiten in het missen van informatie. Denk in het laatste geval aan een overprikkelde pup die maar door blijft spelen terwijl de andere hond het al lang zat is.
Prikkels van de moderne wereld
Een hond heeft tijd nodig om prikkels te verwerken. Wanneer dit veel of sterke prikkels zijn dan duurt dat langer. De hersteltijd is afhankelijk van de prikkel én van de hond. Op Hondenleven schreef ik eerder al dat wolven een groter brein hebben dan honden. Dit heeft met name te maken dat de delen van de hersenen die reageren op stimuli veel groter zijn. Een wolf verwerkt dus letterlijk veel meer informatie, te veel om in de razend drukke mensenwereld als huisdier te functioneren. Het is niets minder dan een wonder dat honden het zo goed doen in onze wereld.
Reactiviteit op prikkels
Reageren op prikkels in de omgeving is belangrijk omdat het de overlevingskansen van dieren vergroot. Dieren moeten niet alleen reageren op gevaar, maar ook op kansen, zoals een lekker maaltje. verstoppen voor gevaren en het vinden van eten zijn voorbeelden van overlevingsstrategieën die nog steeds ingebakken zijn in het DNA van de hond. We hoeven niet meer te vluchten voor roofdieren of ons eten zoeken, maar evolutionair zijn we niet heel anders dan de wolf of de oermens. We hebben nog steeds die intenties en gedragingen.
Voor ons is het soms lastig in deze moderne wereld, voor onze honden misschien nog wel veel moeilijker. Aan de ene kant is de mensenwereld drukker dan ooit en wordt hij gebombardeerd met indrukken. Aan de andere kant kan de hond zijn geëvolueerde reacties op gevaren en kansen niet kwijt. Het goede nieuws is dat je je hond kunt leren om te gaan met prikkels. Dit gebeurt niet heel anders dan zoals je een spier traint. Langzaam verhoog je de weerstand en de groei vindt plaats tijdens de rust en niet tijdens de training. Kijk bijvoorbeeld eens voor training en tips bij Ik wil een brave hond.
Samenvatting
Samenvattend. Een prikkel is een vorm van energie (geluid, licht, geur, smaak, tast) die zowel een fysieke als een geestelijke reactie uitlokt. Honden hebben prikkels nodig, maar een overschot aan prikkels leidt ertoe dat een hond niet goed kan reageren. Het volgende artikel bespreekt de gevolgen van (chronische) overprikkeling en hoe je de signalen ervan herkent.
-
Dierendrogist Bij Angst Capsules€13.95 – €32.25
-
Begeleiding en advies€20.00 – €30.00
-
Pawfect Functional Freeze Dried Treats Calm & Relax€9.95
-
Puur Natuur Puur Tour (Reis)€24.25
-
Puur Natuur Onrust€32.99
-
Pet Remedy Spray€9.99
-
Adaptil Navulling€31.09
-
Adaptil Verdamper + Vulling€37.67
-
Beaphar No Stress Spot On Hond€9.95