Veel baasjes kennen het moment wel: je legt twee hoopjes brokjes neer en je pup kiest schijnbaar zonder na te denken voor het ene. Soms is dat de grootste berg, maar lang niet altijd. Je vraagt je dan al snel af: kan zo’n kleintje eigenlijk tellen, of lijkt dat maar zo?
Het eerlijke antwoord ligt ergens in het midden. Puppy’s kunnen niet tellen zoals wij dat op school leren, maar ze hebben wél een verrassend goed gevoel voor ‘meer’ en ‘minder’. Dat past precies bij hoe dieren in het leven staan: snel schakelen, praktisch denken en kansen pakken.
Wat betekent ‘tellen’ voor een puppy in het dagelijks leven?
Als wij mensen het over tellen hebben, bedoelen we meestal het rijtje: 1, 2, 3, 4… waarbij we snappen dat vier ook echt vier stuks betekent. Bij dieren (en ook bij heel jonge kinderen) werkt dat net even anders. Daar gaat het vooral om het inschatten van aantallen. In vaktaal heet dat ook wel ‘numerositeit’ of simpelweg getalgevoel.
In de praktijk komt het erop neer dat je pup aanvoelt welk bakje ‘meer’ bevat, zonder de brokjes stuk voor stuk te tellen. Het is geen tovenarij of aangeleerd trucje, maar een basisvaardigheid. Het helpt ze bij simpele keuzes: waar valt het meest te halen, waar is mijn succeskans het grootst en wat kan ik het snelst pakken?
Je ziet dit trouwens niet alleen bij voer. Het speelt ook mee tijdens het spelen, in sociale situaties of bij zoekspelletjes. Maar onthoud wel: hoe kleiner het verschil, hoe lastiger het voor ze wordt.
Waarom kiest je pup niet altijd het grootste stukje?
Er bestaat een hardnekkig misverstand dat een hond die niet voor ‘meer’ kiest, dus geen besef van hoeveelheden heeft. Vaak is het juist andersom: je pup ziet het verschil prima, maar maakt zijn keuze op basis van wat op dat moment het handigst voelt.
Stel je twee stukjes voer voor: het ene stuk is groter, maar ligt verder weg of is lastiger te bereiken. Veel dieren – en puppy’s zeker – zijn opportunistisch ingesteld. Ze gaan liever voor een snelle, zekere beloning dan dat ze twijfelen of moeite doen voor die grotere buit. Dat zegt vooral iets over hun motivatie, impulsbeheersing en ervaring, en niet per se over hun rekenvermogen.
Vergeet ook de context niet. Een pup die net heeft geleerd dat ‘wachten’ iets oplevert, pakt misschien juist even niets. Een pup die stijf staat van de spanning of afgeleid is, maakt sneller slordige keuzes. En heeft hij net gegeten? Dan is het verschil tussen twee hoopjes voor hem simpelweg niet zo boeiend.
Kunnen puppy’s aantallen inschatten?
Wetenschappers hebben hier specifiek naar gekeken. Een mooi voorbeeld is een studie waarbij jonge puppy’s (van zo’n twee maanden oud) gewoon thuis werden getest met twee bordjes brokjes. De opzet was lekker praktisch: geen ingewikkelde training met knoppen, maar een keuze die voor een pup volkomen natuurlijk is.
Wat we daaruit kunnen leren? Dat puppy’s vaak prima kunnen kiezen tussen duidelijk verschillende hoeveelheden. Een bordje met veel brokjes wint het meestal van een bordje met heel weinig.
Zodra de hoeveelheden dichter bij elkaar liggen, wordt het lastiger. Dat zien we ook bij veel andere diersoorten: het gaat echt om een ruwe inschatting, niet om exact tellen.
Goed om te weten: zulke onderzoeksresultaten gaan altijd over gemiddelden. Het karakter van je hond, honger, afleiding, ras en zelfs hoe veilig hij zich voelt, kunnen de keuze allemaal beïnvloeden.
Hoe werkt dat ‘getalgevoel’ in het brein van een hond?
We weten dat bij mensen bepaalde hersengebieden oplichten als we aantallen vergelijken. Onderzoekers wilden weten of dat bij honden ook zo werkt. In een studie lagen honden rustig in een scanner terwijl ze keken naar beelden met verschillende aantallen stippen. Wat bleek? Honden gebruiken hersengebieden die ook bij ons betrokken zijn bij het verwerken van hoeveelheden.
Dat is interessant, want het suggereert dat honden niet eerst hoeven te leren wat ‘meer’ is voordat ze het zien. Het lijkt een soort basismechanisme: patronen en hoeveelheden grofweg kunnen vergelijken. Wil je echt de diepte in, dan kun je de details van het onderzoek teruglezen via Royal Society Publishing.
Wat heb jij hieraan als eigenaar? Simpel: als je pup soms verrassend slim lijkt bij het kiezen tussen hoopjes, is dat niet vreemd. Het past bij hoe honden informatie verwerken: snel, op gevoel en gericht op hun eigen voordeel.
Tot waar gaat dat vermogen: wanneer wordt het moeilijk?
Houd deze vuistregel in gedachten: hoe groter het verschil, hoe makkelijker de keuze. Een pup die kiest tussen 1 brokje en 8 brokjes, heeft het makkelijk. Maar bij 4 versus 5 wordt het al een stuk subtieler.
Dat heeft grofweg twee redenen:
- Beperkingen in de waarneming: Het brein schat aantallen meestal als ‘ongeveer’. Hoe dichter de aantallen bij elkaar liggen, hoe meer die schattingen elkaar overlappen.
- Andere prikkels: Geur, snelheid, spanning en pure nieuwsgierigheid kunnen zwaarder wegen dan een klein verschil in aantal.
Daarom kan je pup heel consequent voor ‘meer’ gaan bij grote verschillen, en toch ‘fouten’ maken als het verschil kleiner wordt. Dat is heel normaal, zeker als ze nog zo jong zijn.
Doet geur niet alles? Waarom hoeveelheid toch nog meetelt
De neus van je hond bepaalt veel. Het klinkt dan ook logisch: meer brokjes ruiken sterker, dus kiest de pup dat bordje. En ja, geur speelt zeker mee, vooral als ze dichtbij het voer zijn.
Toch is het niet alleen geur wat de klok slaat. Ook wat je pup ziet (hoe vol ligt het bordje?), de afstand en zijn eerdere ervaringen sturen zijn keuze.
In onderzoeken proberen wetenschappers allerlei trucjes uit om te controleren voor dit soort bijzaken. Toch blijft het goed om te onthouden: het gedrag dat je thuis ziet, is altijd een mix van zintuigen en motivatie. Je pup staat niet te rekenen hoeveel brokjes er liggen; hij maakt een snelle, praktische keuze op basis van alle info die hij op dat moment oppikt.
Wat is normaal gedrag en wat zegt het over ontwikkeling?
Bij puppy’s is wisselvalligheid heel normaal. Hun concentratieboog is kort, hun impulsbeheersing is nog in aanbouw en ze leren elke dag bij. Dat betekent dat je op maandag een pup kunt hebben die steevast voor de grootste berg gaat, en op dinsdag eentje die blind op het dichtstbijzijnde hoopje duikt.
Normale verklaringen hiervoor zijn:
- Leeftijd en rijping: Jonge pups leren snel beter focussen, maar hun prestaties schommelen nog flink.
- Spanning of onzekerheid: In een nieuwe situatie kiezen puppy’s soms sneller en minder nauwkeurig, of ze bevriezen juist.
- Honger: Een rammelende maag kan een pup impulsiever maken, of juist extra motiveren om wél die grote hoop te pakken.
- Leergeschiedenis: Is je pup vaak beloond voor ‘snel zijn’? Dan kiest hij eerder voor dichtbij. Heeft hij geleerd dat wachten loont? Dan is hij misschien wat terughoudender.
Dit zijn geen problemen. Het hoort er gewoon bij als je opgroeit en leert hoe de wereld werkt.
Wat kun je thuis doen als je nieuwsgierig bent?
Wil je zelf eens kijken hoe je pup met ‘meer of minder’ omgaat? Dat kan prima op een speelse manier. Doe het niet als test of examen, maar puur om hem beter te leren kennen. Maak het niet te zwaar: twee of drie keer proberen is vaak al genoeg.
Een eenvoudige oefening met brokjes
Zet twee lage schaaltjes neer op gelijke afstand van je pup. Doe in het ene schaaltje bijvoorbeeld 1 brokje en in het andere 6. Laat je pup kiezen. Wissel daarna van kant, zodat hij niet uit gewoonte steeds naar links of rechts loopt.
Zo houd je het leuk en overzichtelijk:
- Gebruik dezelfde soort brokjes (geen superlekkere in één bakje, dat is valsspelen).
- Maak het verschil eerst groot (1 versus 6 of 8) en maak het later pas kleiner.
- Doe dit alleen als je pup rustig is, niet na een wild spelletje of als hij doodmoe is.
- Stop zodra je merkt dat je pup gefrustreerd raakt of zijn interesse verliest.
Zie je dat hij bij grote verschillen vaak voor ‘meer’ kiest? Dan kan hij hoeveelheden prima inschatten. Zie je vooral willekeur? Ook dat is volkomen normaal, zeker als hij jong is of snel afgeleid.
Een oefening zonder eten (voor sommige dieren fijner)
Niet ieder dier blijft even cool als er eten in het spel is. Je kunt ook speeltjes gebruiken: twee stapeltjes met bijvoorbeeld 2 en 6 lichte speeltjes. Het gaat dan niet om calorieën, maar puur om ‘welke stapel is groter’.
Bij veel dieren is de motivatie hierbij wat lager, dus verwacht geen messcherpe keuzes. Zie het vooral als een rustige observatie: hoe kijkt je dier, waar loopt hij naartoe en hoe snel hakt hij de knoop door?
Geldt dit ook voor volwassen honden (en andere huisdieren)?
Bij volwassen honden werkt het ongeveer hetzelfde, maar vaak wat stabieler. Een volwassen hond kan zich beter concentreren en raakt minder snel van de wijs door een kleine verandering. Ze lijken daardoor soms wat slimmer te kiezen. Toch blijft het ook bij hen gaan om schatten, niet om tellen.
Ook bij andere dieren zien we dit vermogen. Denk aan vogels die hun voorraadjes beheren of knaagdieren die kiezen tussen stapeltjes voer. Waar de grens ligt, verschilt per diersoort en per individu. Een dier dat van nature veel moet zoeken en plannen, is er soms handiger in dan een dier dat vooral pakt wat hij pakken kan. Maar de basis is vaak gelijk: grote verschillen zijn makkelijk, kleine verschillen zijn lastig.
Wanneer is ‘raar kiezen’ een signaal om extra op te letten?
Kiest je pup eens voor het ‘verkeerde’ hoopje? Geen man overboord. Toch is het goed om naar het totaalplaatje te kijken. Een plotselinge verandering in gedrag heeft zelden met tellen te maken, maar kan wél iets zeggen over hoe hij zich voelt.
Let even extra op als je pup naast die vreemde keuzes ook dit laat zien:
- duidelijk minder eetlust of juist ineens extreem schrokken
- veel gapen, wegkijken, bevriezen of terugdeinzen bij simpele spelletjes
- steeds niet willen lopen, niet willen spelen of snel overprikkeld raken
- braken, diarree of signalen dat hij buikpijn heeft
Geen paniek, maar houd het wel in de gaten. Als klachten aanhouden, erger worden of als je pup zichtbaar ziek is of pijn heeft, bel dan even met je dierenarts. Bij jonge dieren kan er snel veel veranderen en het is fijn om dan op tijd te weten waar je aan toe bent.
Wat heb je hier als baasje aan in opvoeding en spel?
Het besef dat je pup hoeveelheden kan inschatten, helpt vooral om je verwachtingen realistisch te houden. Je pup is echt niet ‘dom’ als hij het grootste hoopje negeert. En hij is ook geen wiskundewonder als hij het wél goed doet. Het is een normale vaardigheid die fluctueert met zijn aandacht en emotie.
Je kunt dit praktisch meenemen in het dagelijks leven:
- Belonen: Een iets grotere beloning werkt niet altijd dubbel zo goed. Je timing en rust zijn vaak belangrijker dan de hoeveelheid.
- Ruilen en loslaten: Heeft je pup iets in zijn bek? Een duidelijk aantrekkelijk alternatief werkt vaak beter dan een klein verschil.
- Voer-spelletjes: Bouw de moeilijkheidsgraad rustig op. Begin je te moeilijk, dan raakt hij gefrustreerd.
- Meerdere dieren in huis: Sommige dieren worden onrustig als ze denken dat de ander ‘meer’ krijgt. Vaste routines en apart voeren geven dan rust.
Het belangrijkste: gebruik dit soort spelletjes om vertrouwen op te bouwen. Niet om te bewijzen wat je pup allemaal kan, maar om hem ontspannen te laten ontdekken.
Dus: kunnen puppy’s tellen?
Echt tellen, zoals wij dat doen met cijfers? Nee, dat kunnen pups meestal niet. Maar ze kunnen wél uitstekend aantallen inschatten, zeker als het verschil duidelijk is. Dat vermogen is deels aangeboren en wordt betrouwbaarder naarmate je pup ouder wordt en beter kan focussen.
Als je pup soms verrassend goed kiest, krijg je een mooi inkijkje in hoe efficiënt dieren waarnemen. En gaat het soms wat rommelig? Dat is minstens zo normaal. Met korte, rustige spelmomenten en realistische verwachtingen help je je pup het meest. Uiteindelijk gaat het niet om rekensommetjes, maar om welzijn: een pup die zich veilig voelt en plezier heeft, leert vanzelf elke dag een beetje beter kijken, kiezen en vertrouwen.
