Het gevaar van giftige paddenstoelen voor honden

Het is weer het tijd van het jaar dat overal paddenstoelen als… nou ja, paddenstoelen uit de grond schieten. In het bos stikt het van de paddenstoelen, maar ook op de velden en in de steden. Bijna alle planten en bomen gaan symbiotische relaties aan met paddenstoelen en ook de mens zou in no time uitsterven wanneer ze er niet waren. Sommige paddenstoelen bevatten echter ongelooflijk sterke gifstoffen. Een klein hapje van giftige paddenstoelen kan een gruwelijke dood tot gevolg hebben.

Honden zijn nieuwsgierig. Als ze buiten zijn snuffelen en likken ze aan van alles en nog wat en sommigen nemen wel eens een hapje van iets. Dat is niet verstandig wanneer het paddenstoelen betreft. Door de jaren heen ben ik iets van een expert geworden op het gebied van paddenstoelen. Samen met de honden loop ik dagelijks door het bos op zoek naar ze. Ik groei ze, ik pluk ze, ik eet ze en leg ze zelfs onder de microscoop om te determineren welke soort het is. In een heel enkel geval is alleen op die manier een dodelijke van een eetbare soort te onderscheiden. Die eerste hap is dan natuurlijk wel extra spannend! In dit artikel gaat het echter over het gevaar van giftige paddenstoelen voor je hond. Je vindt meer informatie over verschillende types gifstoffen, wat je moet doen wanneer je hond een hapje van een paddenstoel heeft genomen en hoe een behandeling eruit ziet. 

Waar groeien giftige paddenstoelen?

Paddenstoelen groeien het vaakst bij warm, nat weer met name in de lente en de herfst. Er zijn uitzonderingen. Sommigen groeien in januari en best een aantal groeien midden in de zomer. Er zijn veel misvattingen over paddenstoelen. Één daarvan is dat paddenstoelen die in weides en gras groeien niet giftig zijn. Het klopt dat de meest giftige exemplaren vooral in het bos groeien maar er zijn genoeg dodelijke paddenstoelen die in het veld groeien. Er zijn verschillende trechterzwammen die dodelijk zijn en zelfs in je tuin kunnen opkomen. Sommigen in deze familie zijn eetbaar, anderen alleen eetbaar na koken en er is eentje die eetbaar is maar in combinatie met alcohol dodelijk is. Als je geen kenner bent kun je er daarom beter vanuit gaan dat ze allemaal giftig zijn.

Hoe zien giftige paddenstoelen eruit?

Een andere misvatting is dat paddenstoelen met bepaalde kenmerken giftig zijn. Zo zouden boleten die blauw verkleuren wanneer je ze kneust giftig zijn evenals boleten met een rode steel. De kastanjeboleet verkleurt blauw en is heerlijk door de pasta of soep. En er zijn velen met een rode steel die prima eetbaar zijn. Het lastige is dat zowel eetbare als giftige soorten in alle soorten en maten voorkomen. Er is niet een specifiek kenmerk waar je een giftige van een ongevaarlijke of eetbare kunt onderscheiden. 

Hoe ernstig is paddenstoelvergiftiging?

De ernst van de door paddenstoelen veroorzaakte ziekte hangt af van de soorten de hoeveelheid een hond heeft gehad. Daarnaast zijn de kleinste honden amper een kilo zwaar, terwijl de grootste meer dan 80 kilo wegen. Dus wat voor de ene een kleine hoeveelheid is dat is voor de ander een dodelijke dosis. Het soort gif en de hoeveelheid veelal in relatie tot het gewicht van de hond zijn de belangrijkste factoren die de ernst van een vergiftiging bepalen.

Klachten variëren van lichte maag- en darmklachten tot hallucinaties en helaas tot de dood. Het verloop van de klachten kan ook sterk verschillen. In sommige gevallen is het een aantal uur misselijkheid, terwijl in andere gevallen een hond weken lang ziek kan zijn. Een bijzonder voorbeeld is de groene knolamaniet. Deze wordt in het engels ook wel de Death Cap genoemd. Wanneer mensen deze per ongeluk hebben gegeten (hij lijkt sterk op de eetbare gele knolamaniet) worden ze ernstig ziek met veel pijn. Na een aantal dagen treedt er verbetering op en iemand kan ten onrechte denken dat hij beter wordt. De gifstoffen maken vervolgens een nieuwe ronde door het lichaam en genezing is niet meer mogelijk.

Hoe werkt het gif van paddenstoelen?

Zoals gezegd bevatten verschillende paddenstoelen verschillende gifstoffen. Om een klein beetje overzicht te krijgen is het nuttig om ze onder te verdelen in vier categorieën.

Gastro-intestinale gifstoffen:

Er zijn veel paddenstoelensoorten die maagklachten veroorzaken. Honden kunnen binnen 15 minuten na het knabbelen of likken aan deze paddenstoelen ziek worden. Het kan ook uren duren voor de symptomen optreden. Door diarree en overgeven kunnen honden zwak en uitgedroogd raken. Opname in een dierenziekenhuis is vaak nodig om braken en diarree te stoppen en de vochtbalans te herstellen. Deze paddenstoelen kunnen ook een trage hartslag (bradycardie) en ademhalingsproblemen veroorzaken.

Hepatotoxische gifstoffen:

Deze paddenstoelen tasten de lever aan. Met namen als death cap of destroying angel klinken Amanita paddenstoelen echt onheilspellend en sommigen zijn dat ook. Amanita-paddenstoelen veroorzaken leverfalen en dat is natuurlijk hartstikke dodelijk. Baasjes denken ten onrechte dat het meevalt want het duurt een poos voor de symptomen optreden. Wanneer er niet razendsnel gereageerd wordt is de dood onomkeerbaar want er zijn geen mogelijkheden om de gifstoffen van Amanita’s (Amatoxines) uit het systeem te krijgen. De vliegenzwam, ofwel de rood met witte stippen paddenstoel is een amanita-soort. Het is echter lang niet de giftigste en deze wordt al tienduizenden jaren gebruikt. In Finland lieten volkeren rendieren deze paddenstoelen eten. Vervolgens werd de urine van de rendieren gedronken met hallucinaties tot gevolg. Sommigen zeggen dat hier de oorsprong van het kerstfeest ligt. 

Nefrotoxische gifstoffen:

Paddestoelen in deze categorie tasten de nieren aan. Symptomen zijn onder meer misselijkheid, braken en uitdroging en bij enkele soorten leidt het tot de dood. De eerste paddenstoel die ik plukte waarvan ik dacht dat hij er eetbaar uitzag was eentje in deze categorie. In het Nederlands heet deze de Fraaie Gordijnzwam, niet heel gevaarlijk zou je denken. De engelse benaming is onheilspellender: Deadly Webcap. Veel paddenstoelen in deze categorie behoren tot de Cortinarius-familie en anderen zijn de zogenaamde ridderzwammen. Wat het extra moeilijk maakt is dat velen niet een heel bijzonder uiterlijk hebben en symptomen soms wel een week later kunnen optreden waardoor je al veel te laat bent en geen idee hebt wat het geweest kon zijn.

Neurotoxische gifstoffen: 

Er zijn drie hoofdgroepen paddenstoelen die neurologische symptomen veroorzaken, waaronder hydrazines, isoxazol en het niet giftige psilocybine (hallucinogene of “magische”) paddenstoelen. Maar omdat deze laatste wel grote neurologische effecten kunnen hebben staan ze onder dit kopje. Het begin van de ziekte is snel en symptomen treden in 30 minuten tot 6 uur op. Tekenen zijn onder meer zwakte, gebrek aan coördinatie, tremoren, hallucinaties, vocalisaties, desoriëntatie en onrust. In sommige gevallen tasten deze paddenstoelen ook de lever en de nieren aan. 

Hoe wordt paddenstoelvergiftiging gediagnosticeerd?

Omdat er soms een geruime tijd overheen gaat voor er symptomen optreden is het lastig om achter een vergiftiging door paddenstoelen te komen. Maar als je het wel weet is het belangrijk dat je je dierenarts vertelt wat het tijdstip van de inname was en natuurlijk wat de symptomen zijn. Een dierenarts zal bloed en urineonderzoek doen en kan ook een monster nemen van de maaginhoud om de gifstof te identificeren. Sommige testen worden vaker herhaald omdat het dus soms dagen duurt voor symptomen optreden. 

Om te helpen bij de identificatie is het van belang dat je de paddenstoel meeneemt. Heeft de hond de paddenstoel in z’n geheel gegeten kun je kijken of er eentje van dezelfde soort naast groeit en die meenemen. Pluk de paddenstoel voorzichtig, breek ‘m niet bij de grond af maar kies ervoor om hem enigszins uit te graven. In sommige gevallen is de paddenstoel vooral te herkennen aan de ondergrondse kenmerken. Stop deze in een zakje en neem mee. Je kunt er ook voor kiezen een foto te maken maar de kans bestaat dat je essentiële kenmerken niet vastlegt. 

Hoe ziet een behandeling eruit?

Zoals bij de meeste gevallen van vergiftiging, is een snelle behandeling van cruciaal belang. Je wilt natuurlijk dat je hond zo weinig mogelijk gifstoffen in het systeem krijgt dus de kans is groot dat de maaginhoud eruit moet. Een dierenarts zal dus voor een braakmiddel kiezen. Actieve kool kan helpen doordat deze zich bindt aan de gifstoffen waardoor opname wordt voorkomen. Soms kan de dierenarts voor een maagspoeling kiezen.Identificatie van de gifstof komt pas later. 

Een hond kan ook intraveneus vocht toegediend krijgen om uitdroging tegen te gaan en gifstoffen uit het lichaam te spoelen. 

Tot slot kan er antigif worden toegediend als bekend is om welke stof het gaat. Maar voor lang niet alle gifstoffen is een middel beschikbaar. 

Hoe kan ik paddenstoelenvergiftiging voorkomen?

Ga er altijd vanuit dat alle paddenstoelen die in het wild groeien giftig zijn tot je zeker weet dat het om een ongevaarlijke variant gaat. Verreweg de meeste honden gaan gelukkig niet zomaar paddenstoelen eten. Hier in de tuin groeien tientallen soorten die giftig zijn en een aantal zelfs dodelijk. Maar ik ken m’n honden en ik weet dat ze niet zomaar iets gaan eten. Heb je echter een pup of een hond die van alles vreet dan is het verstandig om ze uit je tuin te verwijderen.