𝗕𝗲𝗹𝗼𝗻𝗶𝗻𝗴 𝗲𝗻 𝗗𝗼𝗽𝗮𝗺𝗶𝗻𝗲 𝗵𝗼𝗲 𝗵𝗲𝘁 𝗻𝗼𝘂 𝗲𝗰𝗵𝘁 𝘄𝗲𝗿𝗸𝘁.

Je leest het in veel artikelen: dopamine is het gelukshormoon en beloning zorgt ervoor dat meer dopamine in de hersenen vrijkomt. Dit klopt niet helemaal en het verschil is essentieel als je wilt begrijpen hoe dopamine werkt.

Wolfram Schultz, hoogleraar neurofysiologie aan de Universiteit van Fribourg, Zwitserland, is een pionier op het gebied van dopamine-experimenten. Hij plaatste makaken voor een apparaat met twee lampjes en twee bakken. Het ene lampje gaf aan dat er een lekkere snack in de bak aan de rechterkant zat, terwijl het andere lampje aangaf dat de snack in de bak aan de linkerkant zat. Toen de apen dat leerden, veranderde de timing van de afgifte van dopamine in hun hersenen van de ontdekking van het voedsel naar het oplichten van het lampje.

Dopamine is een reactie op de anticipatie van beloning

Dit leidde tot de hypothese dat dopamine-activiteit geen marker is van plezier, maar een reactie is op de anticipatie van beloning. Bij mensen kunnen soortgelijke verrassingen, zoals het ontvangen van een briefje van een geliefde of een e-mail van een vriend, ook een dopamine-rush veroorzaken, maar wanneer deze dingen regelmaat worden, verdwijnt de nieuwigheid en dat geldt ook voor de dopamine-rush.

De dopamine-rush die wij (en onze honden) krijgen ligt dus in onze verkeerde voorspelling van beloning en niet in de beloning zelf. De gokwereld heeft deze informatie gretig gebruikt. Ze hadden precies berekend hoe vaak ze de gokker moeten belonen wil hij doorgaan met gokken. In de wereld van games bestaan er zoiets als ‘loot-boxes’ daarin zitten soms beloningen verstopt zoals een nieuw wapen, een nieuwe skill of een nieuw outfit. Wanneer er in 25% van de gevallen een prijs zit blijven spelers maar doorgaan met spelen. Ook in artikelen en boeken over hondentraining ben ik soortgelijke strategieën tegengekomen. Door de hond soms wel en andere keren niet te belonen zal de hond meer herhalingen of pogingen van een oefening doen voor een beloning.

Het effect van strategisch belonen

Door strategisch te belonen blijft de hond veel langer proberen en de gedachte erachter is dat ze dus ook sneller leren. Zelf houd ik daar niet van omdat ik denk dat je rol niet anders is dan de gokkast waar soms wel en soms geen beloning uit komt. Ik probeer een beloning een intrinsiek onderdeel te maken van een oefening. Een voerdummy vinden betekent bijvoorbeeld dat ze de inhoud van de dummy krijgen. Het is niet zo dat de voerdummy soms leeg is.

Het is belangrijk om te weten dat dopamine nooit leidt tot tevredenheid. Dopamine wil maar 1 ding en dat is MEER. Dopamine is altijd gericht op de toekomst. Andere hormonen zoals oxytocine en vasopressine zijn belangrijk voor het hier en nu.

De beste beloning

Het leven zit vol verrassingen. Vanochtend waren we aan het lopen in een gebied waar we eigenlijk nooit honden tegenkomen toen zowel Mahru als Lazar in de lijn hingen. Ze werden zo wild van een geur dat zelfs de immer rustige Mahru een hele symfonie van onrustige geluiden maakte. Ze sleurden en speurden als gekken tot we een kwartier later hun vriendjes, de teckel en de beagle uit het dorp tegenkwamen. Nu is het sowieso een feestje als ze die zien, maar dat we ze tegenkwamen waar we ze niet hadden verwacht, dat was het mooiste ooit!